Επιχείρημα 15oυ Συνεδρίου της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

Θέμα: « Χρόνος και Ασυνείδητο»

Το ερώτημα του χρόνου είναι διαρκώς παρόν στην ψυχανάλυση. Το συναντάμε στις κεντρικές αντιθέσεις ανάμεσα στην αναπαράσταση του χρόνου  στο σύστημα συνείδηση  και στο άχρονο του ασυνειδήτου. Ανάμεσα στην αρχή της ευχαρίστησης και στην αρχή της πραγματικότητας, στις πρωτογενείς και τις δευτερογενείς διαδικασίες, στην  ελεύθερη και  τη δεσμευμένη ενέργεια, στην ενόρμηση ζωής και την ενόρμηση θανάτου. Είναι ασφαλώς στο επίκεντρο της κλινικής εργασίας που στοχεύει να λυτρώσει το παρόν από το παρελθόν ανακουφίζοντας το παρελθόν μέσα στο παρόν.

Το αίσθημα του χρόνου δεν εξαρτάται  από τον ημερολογιακό  χρόνο που δεν είναι παρά μια σύμβαση. Αυτό είναι φανερό στην οδυνηρή επιτάχυνση του χρόνου στο αίσθημα του εφήμερου, αλλά και  στην ατελείωτη παράταση της πλήξης ή της αδημονίας του παιδιού που θέλει να γίνει μεγάλος, δηλαδή να καταργήσει τον χρόνο που τον χωρίζει από την ηλικία των γονιών του. Το συναντάμε ακόμη  στο ακαριαίο «πάθος» του τοξικομανή που συρρικνώνει  τον χρόνο σε μια  μόνο στιγμή όπου ενώνονται η αρχή και το τέλος.

Ο βιωμένος χρόνος έχει  ως αφετηρία τους βιολογικούς ρυθμούς,  την εναλλαγή  πείνας και ικανοποίησης, αλλά και την  αναπνοή, τους σφυγμούς, τα ενδιάμεσα μεταξύ των θηλασμών και των κενώσεων, και κυρίως την  λειτουργία του αντιληπτικού οργάνου, που θα αντλήσει περιοδικά πληροφορίες από τον εξωτερικό κόσμο. Αυτός ο ασυνεχής τρόπος λειτουργίας θα εξασφαλίσει στο ψυχικό όργανο μια αλεξιδιεγερτική προστασία.

Η διαλεκτική  απουσίας/παρουσίας και το αίσθημα αποστέρησης που προκαλεί η εμπειρία του αποχωρισμού εισάγει την ασυνέχεια του χρόνου.  Με την ίδια κίνηση εισάγεται και η έννοια του αντικειμένου και της εξωτερικότητας. Εν ολίγοις οι εμπειρίες δυσφορίας και ματαίωσης συνιστούν μια είσοδο της χρονικής διάστασης, ανοίγοντας ταυτόχρονα τον κόσμο του νοήματος. Η μνήμη  θα οργανώσει τη χρονικότητα,  αντιπαραθέτοντας σε έναν χρόνο που προχωρώντας καταστρέφει, ένα χρόνο που συντηρεί και δημιουργεί. Ποιος είναι για τον ψυχισμό ο ρόλος του καταναγκασμού της επανάληψης  και της «αμνησιακής μνήμης»  σε σχέση με την απαίτηση μιας εργασίας του χρόνου; Αφορά την μνήμη ή/και την αντι-μνήμη;

Η  αναπαράσταση του χρόνου  στην ψυχανάλυση διαπερνά πολλές έννοιες όπως η χρονική παλινδρόμηση,  η καθήλωση, η συμπύκνωση, ο καταναγκασμός της επανάληψης, η ψευδαισθητική ικανοποίηση της επιθυμίας, το μεθύστερο, η ανάκλιση, ο ψυχικός μετασχηματισμός κ.α.

Το μεθύστερο, αυτό το τραύμα σε δύο χρόνους δεν ανατρέπει μόνο την χρονολογία,  την αναστατώνει. Το βασικό ερώτημα του μεθύστερου είναι ποιό είναι το πρωθύστερο; Ενώ στον πρώτο χρόνο, το χρόνο του γεγονότος,  το πλήγμα δεν εγγράφεται αφήνει  όμως ένα ανεπαίσθητο ίχνος, «ένα ασυνείδητο συναίσθημα», στο δεύτερο χρόνο υπάρχει ένα συναίσθημα  που δεν μπορεί να αποδοθεί σε εμφανή αίτια. Αυτό το συναίσθημα  θα διακινήσει  τη συνείδηση δίνοντας έναυσμα για  το ξεδίπλωμα του χρόνου.

Η σχέση του ψυχισμού με το χρόνο περιγράφεται από πολύ νωρίς στο φροϋδικό έργο. Πρόκειται για μια «διαμελισμένη χρονικότητα». Από τη μια πλευρά η αχρονικότητα των διαδικασιών του συστήματος ασυνείδητο: «το ασυνείδητο αγνοεί τον χρόνο».  Από την άλλη πλευρά η αναγωγή της αναπαράστασης του χρόνου στην ασυνεχή σχέση που διατηρεί το σύστημα προσυνειδητό-συνειδητό με τον έξω κόσμο, με τη  διάσταση του χρόνου  να εξαρτάται αποκλειστικά από τη συνείδηση.

Ο  Φρόυντ  θυμίζει διαρκώς την σημασία του παράγοντα χρόνου ως στοιχείο της πραγματικότητας ενώ  το ασυνείδητο, σε όλο  του το έργο, αντιστέκεται σταθερά στη γραμμικότητα του χρόνου μέσω της αχρονικότητας.  Άχρονο δε σημαίνει σταμάτημα του χρόνου, εκείνο που σταματά το χρόνο είναι η απώθηση, ενώ η αχρονικότητα συντηρεί τις επιθυμίες ως έχουν στο ασυνείδητο,  σε  ένα «αιώνιο τώρα».  Έτσι τα ίχνη των  εμπειριών που συνδέονται με την σεξουαλικότητα και τα οποία έχουν εγγραφεί  στην  παιδική ηλικία εξακολουθούν να δρουν έξω από την συνείδηση όποιες αλλαγές κι αν επέρχονται στην σεξουαλικότητα ή στην ψυχική δραστηριότητα.

Η ιδέα ότι το ασυνείδητο είναι εκτός χρόνου ήταν για τον Φρόυντ το κλειδί στην περιγραφή των ψυχικών διαδικασιών.  Στον «Άνθρωπο των λύκων» σημειώνει  ότι ο γιατρός  οφείλει  κι αυτός να συμπεριφέρεται «εκτός χρόνου» όπως  το ασυνείδητο, αν θέλει να μάθει ή να κερδίσει κάτι. Και αυτό θα το καταφέρει αν παραιτηθεί από την «άμεση θεραπευτική φιλοδοξία», από την εξάρτηση από τον χρόνο. Ως προς την διάρκεια της ανάλυσης ο Φρόυντ υπογραμμίζει ότι η σύντμησή της δεν είναι ρεαλιστική λόγω της βραδύτητας των βαθύτερων ψυχικών αλλαγών και κυρίως λόγω του άχρονου χαρακτήρα του ασυνειδήτου.

Ωστόσο ποτέ δεν έπαψε  να τον εκπλήσσει η  «περιφρόνηση» των ασυνείδητων διαδικασιών απέναντι στη χρονολογία,  ότι ο χρόνος δεν έχει ούτε θέση, ούτε ρόλο στο Αυτό, και ότι δεν τροποποιεί σε τίποτα τις ψυχικές διαδικασίες. Το αναλλοίωτο του απωθημένου, που είναι αδιάφορο στον χρόνο παρέμενε για εκείνον ένα αίνιγμα, κάτι «σκοτεινό»,  το οποίο κληροδότησε στις επόμενες γενιές: «Δυστυχώς δεν κατόρθωσα, κι εγώ, να προχωρήσω πάρα πέρα σε αυτό τον τομέα» (1933).

Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες επεξεργασίες που έχουν εμπλουτίσει την ψυχαναλυτική προσέγγιση του χρόνου: Η συνέχεια στο χρόνο είναι στη  βάση της καταθλιπτικής θέσης με την έννοια ότι το παιδί πρέπει να συγκεντρώσει διαφορετικές στιγμές ώστε η καλή εμπειρία να έλθει σε επαφή με την κακή εμπειρία.  Ο «τρόμος χωρίς όνομα», όπου κυριαρχεί η  ενόρμηση του θανάτου,  μπορούμε  να υποθέσουμε ότι παραπέμπει σε ένα τρόμο εκτός χρόνου.  Στο «continuity in being”  και «going on being”,   υπονοείται  μια χρονική παράμετρος, ενώ το “fragmentation of being”  έχει να κάνει αναμφίβολα με την ασυνέχεια του εαυτού μέσα στον χρόνο. Η σύλληψη  του ζεύγους ενόρμηση/αντικείμενο, με τα δύο μέλη του ζεύγους σε περιοδική ένταση,  στη βάση της έννοιας της χρονικότητας, ανοίγει  ένα νέο δρόμο ανάμεσα στον χρόνο του υποκειμένου και σ’ εκείνον του Άλλου: τον χρόνο της συνάντησης των δύο.

Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε την αχρονικότητα  είτε ως κάτι στιγμιαίο χωρίς διάρκεια, όπου το ασυνείδητο καταστέλλει όλες τις διαχρονίες υπέρ μιας συγχρονίας η οποία αναμιγνύει όλους τους χρόνους, είτε ως μια διάρκεια χωρίς όριο,  άρα άπιαστη. Ότι ο χρόνος αγνοείται από το ασυνείδητο δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αναπαρασταθεί στους σχηματισμούς του ασυνειδήτου που θα μεταφράσουν με τον δικό τους τρόπο τη λεγόμενη ψυχική χρονικότητα.

Γενικότερα όμως η ψυχική ζωή φαίνεται να  αγνοεί  υπεροπτικά τον χρόνο. Ο νευρωτικός πάσχει από καθήλωση ή παλινδρόμηση. Η έννοια της αχρονικότητας  περιγράφει  επίσης αμυντικούς μηχανισμούς που στρέφονται κατά του άγχους θανάτου μέσω της άρνησης του περάσματος του χρόνου. Η άγνοια της ροής του χρόνου, ή ακόμα η επιστροφή προς τα πίσω  όταν το παρόν είναι ματαιωτικό είναι στην ημερήσια διάταξη της κλινικής μας δουλειάς. Ο Φρόυντ μίλησε για πλήρη απουσία της έννοιας του χρόνου στην ψύχωση αλλά ουδέποτε ανέπτυξε τους λόγους. Η αδυναμία του ψυχωτικού να έχει μια αναπαράσταση του μέλλοντος που να μην είναι καθαρή επανάληψη αποδίδεται από άλλους στο ότι δεν κατορθώνει να μετασχηματίσει τα αποσπασματικά στοιχεία που τον αφορούν σε μια χρονική συνέχεια που θα τον συμπεριλάμβανε. Η φαντασίωση χειρίζεται τον χρόνο με ακόμα μεγαλύτερη περιφρόνηση στο βαθμό που  συνδέει παρόν, παρελθόν και μέλλον σε μια μόνη αναπαράσταση. Και η νεύρωση μεταβίβασης βασίζεται ακριβώς στον αναχρονισμό των συναισθημάτων.

Κάθε ψυχική οργάνωση και κάθε παθολογία χρησιμοποιεί με τον τρόπο της τη φυγή από τον χρόνο, που είναι και μια φυγή από την πραγματικότητα.

Ο χρόνος,  θα μπορούσαμε να πούμε, είναι η μόνη πραγματικότητα που ο αναλυτής προσφέρει στον αναλυόμενο. Ως παράμετρος του αναλυτικού πλαισίου ο χρόνος αναφέρεται στον ψυχικό χώρο. Έναν χώρο κατακερματισμένο σε περιοχές που ορίζουν το εγώ και άλλες που είναι εκτός του Eγώ, με το Eγώ να εγγράφεται στο επίκαιρο, και  το εκτός Eγώ στην αχρονικότητα. Ταυτόχρονα η αναλυτική συνεδρία μας επιτρέπει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο συνυπάρχουν οι διάφορες χρονικότητες στο ίδιο υποκείμενο, οι οποίες χρειάζονται το πλαίσιο για να αναπτυχθούν και να διαρθρωθούν μεταξύ τους.  Η εγγραφή στον χρόνο δεν είναι ένα άμεσο δεδομένο στην ψυχική ζωή,  είναι πάντα αποτέλεσμα μιας ψυχικής εργασίας. Με άλλα λόγια, η γέννησή της χρονικότητας δεν είναι απλώς γνωστική ή θέμα ωρίμανσης, εξαρτάται από την κατασκευή του Eγώ όπως το εννοεί η ψυχανάλυση.

Στην ανάλυση ο  χρόνος είναι ταυτόχρονα ενεστώτας και παρελθοντικός, ούτε απολύτως «παρελθόν» ούτε απολύτως «παρόν» και ο αναλυτής καλείται με την ερμηνεία του να δώσει ένα νόημα ταυτόχρονα στο παρόν και στο παρελθόν. Αν η αναλυτική διαδικασία συμβάλει στην λύση των κόμπων που φτιάχτηκαν στο παρελθόν, μπορεί επίσης να οδηγηθεί σε άλλους κόμπους, ενισχυμένους από την εκδραματισμένη επανάληψη. Θα προσθέταμε επίσης σε αυτές τις δυσκολίες την πολυδιάστατη όψη της ψυχικής ζωής, που από τη μια πλευρά τείνει σε ολοένα και περισσότερη συνείδηση αλλά συναντά αντιστάσεις, και από την άλλη επιστρέφει προς το ασυνείδητο, που, ενεργοποιημένο, επιδιώκει κάθε νύχτα να ανακτήσει το έδαφος που έχει κερδίσει η συνείδηση. 

Πώς όμως  ένα ασυνείδητο ψυχικό περιεχόμενο εισέρχεται στην χρονικότητα; Πώς μπορούμε να σκεφτούμε την ανάμειξη, τη συμμετοχή,  του άλλου, του πλησίον, του αναλυτή συμπεριλαμβανομένου, και του ασυνειδήτου του άλλου, στην ψυχική γέννηση της χρονικότητας;

Η χρονικότητα εγκαθίσταται στη μεταβίβαση με δύο τρόπους: αφενός είναι στραμμένη στο παρελθόν μέσω της νέας ανάγνωσης των αναπαραστάσεων της προσωπικής ιστορίας, και αφετέρου στο μέλλον με την ενεργοποίηση μιας ελπίδας που είναι και το πρώτο σύμπτωμα της νεύρωσης μεταβίβασης.

Η αρνητική μεταβίβαση  από την άλλη πλευρά αντιστρατεύεται την εξέλιξη και καταστρέφει την γονιμότητα του μεταβιβαστικού δεσμού. Πώς θα μπορούσαμε να σκεφτούμε αυτές τις ατελείωτες και λιμνάζουσες μεταβιβάσεις που μοιάζει να είναι εγκατεστημένες σε μια αχρονικότητα;

Ο ασθενής έρχεται στην ανάλυση γιατί πάσχει από μια χρονική καθήλωση σε ένα σύμπτωμα, ένα βίωμα, μια ανάμνηση. Θα εργαστεί για καιρό με τον αναλυτή συνδέοντας, μεταθέτοντας, μεταβιβάζοντας για να ρευστοποιήσει, να λύσει, αυτή την καθήλωση. Με την εσωτερίκευση  των διαφορετικών χρονικοτήτων που συνυπάρχουν στον ψυχισμό, αν όλα πάνε καλά, θα βγει από την ανάλυση με μια ιστορία, μια κληρονομιά, ένα πεπρωμένο και σχέδια για το μέλλον απελευθερωμένα από  τα επαναλαμβανόμενα εμπόδια.

Με μια έννοια το έργο της ανάλυσης είναι να αποκαλύψει τις ασυνείδητες διαδικασίες περνώντας τις από την εκτός χρόνου διάσταση σε μια εντός του χρόνου διάσταση. Έτσι ο στόχος της ψυχανάλυσης  θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: «εκεί που ήταν το άχρονο, να επέλθει η χρονικότητα».

Αριέλλα Ασερ

Μάιος 2022

Το επιχείρημα σε pdf μορφή εδώ.

Presentation at the 15^th Hellenic Psychoanalytical Society Conference

 Topic: Time and the Unconscious

The question of time is constantly present in psychoanalysis. We find it in the fundamental conflicts between the representation of time in the consciousness system and the timeless unconscious. Between the pleasure principle and the reality principle, the primary and secondary processes, free and bound energy, the life instinct and the death instinct. It is certainly at the heart of any clinical work the aim of which is to redeem the present from the past by redeeming the past within the present.

The sense of time does not depend on calendar time, which is nothing but a contract. This is evident in the painful acceleration of time in the sense of the ephemeral, but also in the endless prolongation of the boredom or impatience of the children who want to grow up, to abolish the time separating them from the age of their parents. We can also find it in the instantaneous “passion” of the drug addict that shrinks time to a single moment where beginning and end meet.

Lived time has as its starting point the biological rhythms, the alternation of hunger and satiation, but also the breathing, the pulses, the intervals between breastfeeding and defecation, and mainly the function of the sense-organ, which will periodically draw information from the external world. This discontinuous mode of operation will provide the psychic apparatus with protection through destimulation.

The dialectic of absence / presence and the feeling of deprivation caused by the experience of separation introduces temporal discontinuity. This also introduces the concept of object and externality. In short, experiences of distress and frustration constitute the entry of the temporal dimension, simultaneously opening up the world of meaning. Memory will organize temporality, contrasting the destructive passage of time with time that is both protective and constructive. What is the role of repetition compulsion and ‘amnesic memory’ for the psyche in relation to the requirement of a work  of  time and temporality ? Does it concern memory and/or anti-memory?

The representation of time in psychoanalysis intersects several other concepts such as regression, fixation, condensation, repetition compulsion, hallucinatory wish fulfilment, deferred action, anaclisis, psychic transformation, etc.

Deferred action, this two-phase model of trauma, not only reverses the chronology; it overturns it. The key question posed by the deferred action is “What was the hysteron-proteron?” In the first phase, that is to say, when the initial event occurs, the trauma is not translated but leaves an imperceptible trace—"an unconscious emotion"—while in the second phase there is an emotion that cannot be attributed to obvious causes. This emotion will stimulate consciousness, thus triggering the unfolding of time.

The relation of the psyche to time is described in Freud’s writings from very early on. It concerns “shattered time”. On the one hand, the processes of the unconscious system (UCs) are timeless: they “bear no

relation to time at all”. On the other hand, the origin of the representation of time can be found in the discontinuous relation that the preconscious-conscious system maintains with the external world, the time dimension being exclusively associated with acts of consciousness.

Freud constantly reminds us of the importance of the time-factor as an element of reality, while the unconscious, in all his work, steadily resists subordination to the linearity of time through timelessness. Timelessness does not mean the stoppage of time; what stops time is repression, while timelessness preserves desires as they are in the unconscious, in an ‘eternal now’. Thus, the traces of sexuality-related experiences recorded in childhood continue to act out of consciousness, whatever changes may occur in sexuality or mental activity.

Freud’s notion that the unconscious is timeless was for him the key to describing mental processes. In “The Wolf Man”, he declares that the physician must behave as “timelessly” as the unconscious itself, if he wishes to learn or achieve anything. Moreover, he will ultimately succeed in doing so if he has the strength to renounce any “short-sighted therapeutic ambition”, any dependence on time. With regard to the length of the treatment, Freud emphasizes that shortening it is unrealistic due in part to the slowness of the deepest mental changes but mainly to the timeless unconscious.

However, he never ceased to be amazed by the “indifference” of unconscious processes to chronology, that time has neither place nor role in the Id and does not alter mental processes in any way. For him, the

inalterability by time of the repressed remained an enigma, something “dark”, which he bequeathed to the following generations: “Nor, unfortunately, have I myself made any progress here” (1933).

Here are some treatments that have enriched the psychoanalytic approach to time: Temporal continuity is at the base of the depressive position in the sense that the child has to concentrate on different moments in order for the good experience to come into contact with the bad experience. The “nameless dread”, dominated by the death instinct, can be assumed to refer to a timeless dread. In the “continuity of being” and “going on being”, a temporal parameter is implied, while “fragmentation of being” undoubtedly has to do with the temporal discontinuity of being. The conception of the drive/object dyad, based on the concept of temporality, with the two parts of the dyad experiencing periodic intensity fluctuations, opens a new path between the time of the subject and that of the Other: the time of the meeting of the two.

We could think of timelessness either as something instantaneous with no duration, where the unconscious suppresses all diachronies in favour of a synchrony involving all times, or as something of infinite duration, and therefore elusive. The fact that the unconscious bears no relation to time does not mean that time cannot be represented in the formations of the unconscious that will translate in their own way the so-called psychic temporality.

However, in a more general sense, psychic life seems proudly to ignore time. Neurotics suffer from fixation or regression. The concept of timelessness also describes defense mechanisms against death anxiety through denial of time passing. Unawareness of the passage of time, or even a return to the past when the present becomes frustrating, is on the agenda of our clinical work. Freud spoke of the total absence of the sense of time in psychosis but made no attempt to explain this. The incapacity of the psychotic to conceive of a future time that is not just a pure repetition is attributed by others to his/her failure to succeed in transforming the fragmentary evidence concerning him/her into a temporal continuity. Fantasy treats chronology with even greater indifference insofar as it links present, past and future into a single time. Moreover, transference neurosis is based precisely on anachronism of emotions.

Every psychic organization and every pathology uses in its own way the escape from time, which is also an escape from reality.

We could say that time is the only reality that the analyst offers to the analysand. As a parameter of the analytic framework, time refers to the psychic space. A space fragmented into realms that define the Ego and others that are outside the Ego, with the Ego being transcribed in the present time, and the outer Ego in timelessness. At the same time, the analytic session allows us to see how the different temporalities, which

need the framework to develop and structure each other, coexist in the same subject. The inscription in time is not a given in psychic life, it is always the result of psychic work. In other words, the genesis of temporality is not just cognitive or a matter of maturity, but depends on the formation of the Ego in the sense of psychoanalysis.

During analysis, time is both present and past, neither absolutely of the ”past” nor absolutely of the “present”, and the analyst is called upon through their interpretation to give meaning to both the present and the past. If the analytic process contributes to untying the knots of the past, it can also be led to other knots, reinforced by trauma reenactment. We would also add to these difficulties the multidimensional aspect of psychic life, which on the one hand tends towards greater consciousness but encounters resistance, and on the other hand returns to the unconscious, which, when activated, seeks every night to regain the ground won by consciousness.

But how does unconscious mental content enter temporality? How can we conceptualize the involvement, the participation of the other, the person next to you, the analyst included, and the unconscious of the other, in the mental genesis of temporality?

Temporality is established in the transference in two ways: it is directed, on the one hand, to the past, through the new reading of the representations of personal history, and, on the other hand, to the future, through the activation of a hope that is the first symptom of the transference neurosis.

Negative transference, on the other hand, impedes the progress of the treatment and destroys the effectiveness of the transference bond. How could we conceptualize this endless and stagnant transference that seems to be installed in a state of timelessness?

The patient comes to psychoanalysis because he suffers from a temporal fixation on a symptom, an experience, a memory. He will work for a long time with the analyst using associations, displacement, and transference to dissolve, to resolve this fixation. Through internalization of the different temporalities that coexist in the psyche, if all goes well, he will exit the psychoanalysis with a history, a legacy, a destiny and plans for the future free from recurring obstacles.

In a sense, the task of psychoanalysis is to reveal unconscious processes by passing them through a timeless dimension to a temporal dimension. Thus, the goal of psychoanalysis could be formulated as follows: "where timelessness was, there temporality shall be".

Ariella Asser

May 2022

Περιλήψεις ομιλιών

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ - ΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΠΟΙΗΣΗ

ΧΡΥΣΗ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ - ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ Από το Παρελθόν που δεν “παρέρχεται” στη μνήμη του Παρελθόντος

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ - ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ ΜΗ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ / Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΣΠΥΡΟΣ ΜΗΤΡΟΣΥΛΗΣ - ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ – ΜΝΗΜΗ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

ΦΩΤΗΣ ΜΠΟΜΠΟΣ - Το ά-χρονο μη δυναμικό Ασυνείδητο: Η γυναίκα του Λωτ έμεινε στήλη άλατος κοιτάζοντας το παρελθόν

ΧΑΡΗΣ ΜΩΡΙΚΗΣ - ΞΕΡΙΖΩΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟ, ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ

ΝΤΕΝΥ ΠΑΝΙΤΣ - ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΟΝΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΟΝ- Διαδικασίες επανάληψης

ΝΙΚΟΣ ΤΖΑΒΑΡΑΣ - Η σημασία του Παρόντος στην Ψυχαναλυτική Κλινική - Το Απειλούμενο, Ολισθαίνον Παρόν

ΑΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ - Η χρήση του ενικού/πληθυντικού στην ψυχαναλυτική δυάδα. Διαστάσεις της μεταβίβασης/αντιμεταβίβασηςκαι ασυνείδητες πτυχές του χρόνου

Περιλήψεις εργαστηρίων

Β1 - Bion on Time : Memory as Evolution and Waking Unconscious Thought - N.Acuzum , G.Yildiz, N.Andriotis , I. Vartzopoulos

Β2 - Η ατέρμονη αναμέτρηση με το χρόνο ως απόπειρα ψυχικής οργάνωσης: Το παράδειγμα του Σισύφου - Μαρίνα Σκουρτέλη, Μαργαρίτα Πετεινάκη, Νίκος Τάκης, Φώτης Μπόμπος

Γ2 - ΧΡΟΝΟΣ, ΑΠΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ (TIME, ABSENCE AND END OF ANALYSIS) - Μητροσύλης Σπύρος, Μιχαλοπούλου Χριστίνα, Μπόμπος Φώτης, Πάνιτς Ντένυ, Χατζηανδρέου Μαρία

Γ3 - Η Μεταβίβαση ως σημείο συνάντησης του Ασυνειδήτου με το Χρόνο - Δημήτρης Μαλιδέλης & Λένα Τελειώνη

Πληροφορίες για την Συµµετοχή και την Εγγραφή στο 15ο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

ΦΟΡΜΑ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΑΝ

Το 15^ο ετήσιο Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας με θέμα «Χρόνος και Ασυνείδητο» θα διεξαχθεί, με φυσική παρουσία των συνέδρων, στις 18-20 /11/2022, στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη, Πειραιώς 138, Αθήνα.

Για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα ,κατά τη χρονική περίοδο διεξαγωγής του Συνεδρίου, υγειονομικά πρωτόκολλα.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΓΓΡΑΦΕΣ

ΕΓΓΡΑΦΗ
Α. Γενική είσοδος : Προεγγραφή έως και την 30η Σεπτεμβρίου : 75 ευρώ
Εγγραφές από την 1 Οκτωβρίου μέχρι και την 16^η Νοεμβρίου : 90 ευρώ

Β. Εκπαιδευόµενοι ΕΨΕ και άλλων εταιρειών : Προεγγραφή έως και την 3Οή Σεπτεμβρίου: 50 ευρώ
Εγγραφές από την 1η Οκτωβρίου μέχρι και την 16^η Νοεμβρίου : 60 ευρώ

Η δυνατότητα εγγραφής µειωµένου κόστους προϋποθέτει την προσκόµιση των αντίστοιχων δικαιολογητικών, επισυναπτόμενα στην ειδική θέση της ηλεκτρονικής φόρμας εγγραφής ή αποστέλλοντάς τα στην διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..

Μπορεί να αποσταλεί από την Γραµµατεία των Εταιρειών των εκπαιδευόµενων σχετική βεβαίωση µε συνολική κατάσταση των ονοµάτων των συµµετεχόντων στο συνέδριο, εφ’ όσον έχει γίνει η τραπεζική συναλλαγή.

Γ. Φοιτητές : Προεγγραφή έως και 3Οη Σεπτεμβρίου: 30 ευρώ
Εγγραφές από την 1η Οκτωβρίου μέχρι και την 16^η Νοεμβρίου : 40 ευρώ

Η δυνατότητα εγγραφής φοιτητών, προϋποθέτει την προσκόμιση της φοιτητικής τους ταυτότητας επισυναπτόμενη στην ειδική θέση της ηλεκτρονικής φόρμας εγγραφής ή αποστέλλοντάς τη στην διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε..

Σηµείωση :
Προβλέπεται περιορισμένος αριθμός (ως 70) προ- και εγγραφής φοιτητών με χαμηλό κόστος συµµετοχής (30 ή 40 ευρώ) στο Συνέδριο. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

ΟΙ ΠΡΟΕΓΓΡΑΦΕΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ γίνονται με κατάθεση στους τραπεζικούς λογαριασμούς της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Τα έξοδα μεταφοράς χρημάτων θα βαρύνουν τον εντολέα. Το ποσό της εγγραφής πρέπει να είναι στο ακέραιο, όσο αναφέρεται στην αντίστοιχη κατηγορία.

GR81 0140 1940 1940 0200 2000 156 - Alpha Bank
GR39 0171 5220 0065 2214 4057 757 - Τράπεζα Πειραιώς
GR14 0110 1390 0000 1390 0334 130 - Εθνική Τράπεζα

ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Είναι απαραίτητο στα στοιχεία της κατάθεσης να αναφέρεται: το ονοματεπώνυμο του συμμετέχοντα και να γράφεται 15ο Συνέδριο.

Δεν θα υπάρχει δυνατότητα εγγραφών στο χώρο του Συνεδρίου και κατά τη διάρκεια των εργασιών του.

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Κατά την προσέλευσή σας στον συνεδριακό χώρο,  θα παραλάβετε τον φάκελο του συνεδρίου µε το σχετικό υλικό και την ατοµική ετικέτα ονόµατος.

Η ατοµική ετικέτα ονόµατος είναι απαραίτητη για την είσοδο στους χώρους του Αμφιθεάτρου και των Εργαστηρίων του Συνεδρίου.

Συµµετοχή στα Εργαστήρια του Συνεδρίου :
Η δήλωση συµµετοχής στα Εργαστήρια στα οποία θα θέλατε να λάβετε µέρος, θα πρέπει να γίνει στην ειδική θέση της ηλεκτρονικής φόρμας εγγραφής ή µέσω e-mail (στην διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) . Σε ορισμένα εργαστήρια θα υπάρχει ανώτατο όριο αριθμού συμμετεχόντων, και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Μετά την λήξη του συνεδρίου θα σας αποσταλεί ηλεκτρονικά το ερωτηµατολόγιο αξιολόγησης των εργασιών του 15ου Συνεδρίου, το οποίο µπορείτε να συµπληρώσετε ανώνυµα. Οι απόψεις σας για τις επιστηµονικές εκδηλώσεις της ΕΨΕ είναι ιδιαίτερα σηµαντικές και θα σας παρακαλούσαµε να διαθέσετε αυτόν τον χρόνο απαντώντας στα ερωτήµατα του ερωτηµατολόγιου.

ΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Οι βεβαιώσεις παρακολούθησης θα αποσταλούν ηλεκτρονικά µετά την συµπλήρωση του ερωτηµατολόγιου αξιολόγησης.

1η ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ 15ου ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ
Ομιλητές: Χρυσόστομος Γιάκρας, Νίκος Λαμνίδης, Γιώργος Σταθόπουλος, Τέσσα Χατζηγιάννη

Κείμενα Εισηγήσεων:

Χρυσόστομος Γιάκρας

Νίκος Λαμνίδης

Γιώργος Σταθόπουλος

Τέσσα Χατζηγιάννη